Thưởng thức món ăn tinh hoa từ hạt Ngọc Mễ, hương vị ngọt bùi chắc chắn không thể bỏ qua khi lên bản người Mông

Từ nguồn lương thực dồi dào, đồng bào người Mông đã chế biến thành một món ăn với hương vị đậm đà mang đậm bản sắc, đó chính là mèn mén.

Từ xa xưa, người Mông đã có thói quen sống ẩn dật trên các dãy núi cao. Cuộc sống của người dân nơi đây cũng gắn liền với truyền thống canh tác nương đá, trồng ngô, lúa và nhiều loại hoa màu khác… Thói quen sống của dân tộc mông cũng đã tạo nên nhiều nét văn hóa đặc sắc, giống như một điều bí ẩn thu hút rất nhiều sự tò mò và hiếu kỳ muốn được khám phá của nhiều du khách.

Một trong những nét độc đáo của người Mông chắc chắn không thể bỏ qua thói quen treo ngô trên gác nhà cùng với các món ăn từ ngô. Cứ tháng 10, tháng 11 hàng năm, thời điểm những nương ngô ngả màu vàng, bà con người Mông lại hối hả dắt nhau lên nương để thu hoạch ngô. Cứ thu hoạch đến đâu họ lại cho vào gùi và mang về nhà. Cứ đến ngày mùa, nhà nào cũng treo đầy bắp ở xung quanh, cả ngôi nhà được bao trùm bởi màu vàng óng ánh.

Mèn mén: món ăn tinh hoa từ hạt Ngọc Mễ

Theo đó, những bắp ngô sẽ được buộc lại thành từng túm nhỏ, sau đó treo kín mít bên trên hiên nhà, treo cả trong gian bếp. Ngô cứ được treo như thế cho đến khoảng tháng 4, tháng 5 năm sau, khi bà con nông dân bắt đầu bước vào vụ mùa gieo trồng mới. Hiểu đơn giản, những bắp ngô được bảo quản để được sử dụng quanh năm. Nhờ cách bảo quản độc lạ này, những bắp ngô qua nhiều tháng vẫn giữ nguyên hạt to mẩy, hạt vàng óng ánh, sáng mịn và không bị sâu hay mối mọt.

Ngược lại, những bắp ngô hỏng sẽ được loại ra cho gà, vịt hoặc lợn ăn… Những bắp to đẹp sẽ để người nhà ăn dần. Cứ thế, người Mông luôn duy trì tục treo bắp ngô lên trên gác nhà đã nhiều đời nay. Đáng chú ý, từ nguồn lương thực quen thuộc này, đồng bào người Mông đã chế biến thành món ăn với hương vị đậm đà, đồng thời trở thành văn hóa ẩm thực độc đáo và mang bản sắc của người Mông. Đó chính là mèn mén.

Sau mỗi mùa thu hoạch, những bắp ngô lại được đồng bào Mông phơi trên những hiên nhà hoặc gác bếp, chờ đến khi thật khô mới mang đi để làm mèn mén. Trong mèn mén của Hà Giang, cái tên mèn mén được cho là bắt nguồn từ tiếng Trung Quốc, có nghĩa là bột ngô hấp. Món ăn đơn giản, dân dã được làm từ ngô này đã khiến nhiều thực khách mê đắm bởi hương vị khác lạ mà nó mang đến.

Đáng chú ý, mèn mén là món ăn giàu dinh dưỡng, thế nên hầu hết những trẻ em người Mông đều rất khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn nhờ thường xuyên được bổ sung nguồn thức ăn nhiều năng lượng này. Hương vị đặc biệt của mèn mén đến từ việc nó được chế biến giống ngô ngon nhất của vùng, ngô đã lai hoặc là ngô nơi khác cũng không thể có được hương vị thơm ngon giống như ngô ở nơi đây.

Món ăn không thể thiếu trong bữa cơm người Mông

Món mèn mén của Hà Giang có cách làm không quá phức tạp, tuy nhiên nó lại đòi hỏi nhiều công đoạn, sự tỉ mỉ và cẩn thận. Món ăn này còn cần đến những đôi tay khéo léo, nhiều kinh nghiệm để có thể tạo ra được thành phẩm ngon nhất.

Mèn mén được làm từ ngô tẻ sau khi đã tách hạt, loại bỏ những hạt sâu, hạt hỏng hoặc mốc rồi xay thành bột mịn. Thông thường, người dân địa phương sẽ sử dụng cối đá truyền thống để xay ngô và đây chính là công đoạn vất vả và tốn kém sức lực nhất.

Ngô sau khi đã xay xong sẽ được cho vào sàng để loại bỏ hết mày và sạn, sau đó đổ ra nia, trộn nước để nhào bột. Đặc biệt, bột mèn mén sẽ không được quá khô, cũng không quá ướt. Nếu như quá khô, mèn mén sẽ dễ bị sống, còn nếu quá ướt sẽ khiến món ăn không ngon và bị nhão.

Sau khi đã nhào trộn, bột mèn mén sẽ được đưa vào hấp 2 lần trên một chiếc chảo lớn có chứa nước, ở giữa có đặt một chõ cao. Thời gian hấp sẽ khác nhau tùy vào từng loại ngô. Theo đó, ngô già sẽ hấp hơn so với ngô non khoảng 10-15 phút. Mèn mén sau khi chín sẽ được đổ ra mẹt, chờ cho nguội bớt rồi mang đi vò cho tơi. Người làm sẽ cho thêm nước vào bột rồi trộn đều, sau đó tiếp tục cho lên chõ để hấp lần hai. Chờ đợi đến khi nào mùi thơm bốc lên, mèn mén tươi chín là đã hoàn thành xong món ăn này.

Món ăn này dù không được nêm nếm gia vị nhưng vẫn có vị ngọt bùi của ngô, vừa dẻo thơm lại lạ miệng. Món ăn này thường được ăn kèm với một số món canh như: Rau cải, nước thắng cố hoặc được trộn cùng cơm, vừa đơn giản lại vừa thơm ngon.

Mèn mén là món ăn hàng ngày của đa phần các gia đình người Mông. Đám cưới, đám ma, giỗ tết hay bất kỳ công việc gì đều có sự xuất hiện của món ăn này. Mỗi người một chiếc thìa sau đó sẽ cùng nhau ngồi quây quần bên bát mèn mén, tô canh, nồi thắng cố, vừa ăn vừa cùng nhau trò chuyện.

Nhiều người Mông xa quê dù đã được ăn hàng trăm thứ ngon vật lạ vẫn không thể nào quên được hương vị mèn mén quê nhà đã gắn bó suốt cả tuổi thơ. Món ăn này đã khỏa lấp được nỗi nhớ nhung cồn cào, xoa dịu nỗi thèm hương vị ngọt bùi thân quen của Ngọc Mễ – tinh hoa đất trời.

Theo quan niệm của người Mông, phụ nữ phải biết thêu thùa, phải thương chồng thương con và chăm lo bố mẹ chồng; đặc biệt là phải biết làm mèn mén. Điều này càng cho thấy được tầm quan trọng của mèn mén trong ẩm thực của dân tộc Mông. Không đơn thuần là món ăn và ẩm thực, mèn mén còn là nét văn hóa của đồng bào Mông.

🆙 Khám phá: “Độc – lạ” món ngon được chế biến từ sam biển, đến Hạ Long nhất định phải thử một lần